THY CATAFALQUE

Vadak

(Season of Mist)

Jeżeli ktoś ma w ogóle rehabilitować pomysł żenienia muzyki folkowej z metalem, to nie oszukujmy się, nie będą to zespoły pokroju Korpiklaani albo Finntroll, tylko artyści, którzy cały folk metal najchętniej wywieźliby do lasu i zakopali tak, żeby nikt go nigdy nie znalazł. Tamás Kátai, który o najbardziej folkowej piosence ze swojej nowej płyty mówi, że jest nią wręcz zażenowany, wydaje się idealnie wpisywać w taki archetyp. Fascynacja węgierską muzyką ludową od zawsze stanowiła jeden z głównych fundamentów brzmienia Thy Catafalque, niezależnie od tego, czy mówimy o bardziej metalowym początkowym okresie działalności zespołu, czy elektroniczno-onirycznym kierunku obranym na „Geometrii” oraz „Naiv”. Jednocześnie nigdy nie stała się na tyle nachalna, żeby móc grozić cepeliadą czy niskobudżetową rekonstrukcją historyczną, zresztą Kátai raczej nie fetyszyzuje tradycyjnego instrumentarium i często daje tej ludowości wybrzmieć w inny sposób, przykładowo w partiach syntezatorów. Generalnie przemycanie tych inspiracji ukradkiem wydaje się całkiem niezłym pomysłem, nawet nie dlatego, że zmierzenie się z nimi z otwartą przyłbicą koniecznie musi się skończyć porażką. Po prostu zachowywanie umiaru mówi o twórcy same dobre rzeczy, natomiast obnoszenie się z ludowością swojej muzyki – raczej złe, będąc świadectwem niewygórowanych ambicji i absencji dobrego smaku. Jak wspomniałem wyżej, Katai nigdy nie przekroczył tej cienkiej czerwonej linii, ale na „Naiv” był tego stosunkowo blisko, przede wszystkim dlatego, że zapomniał o zapewnieniu swoim folkowym wycieczkom odpowiedniego balansu. „Vadak” nawet odważniej niż poprzedniczka czerpie z ludowych źródeł, np. w niebezpiecznie trywialnym „Köszöntsd a hajnalt” albo w „Kiscsikó (Irénke dala)”, który to numer – ani trochę nie przesadzam – brzmi jak Happysad w wersji brass. „Vadak” jest płytą różnorodną nawet jak na płytę Thy Catafalque, ale z całej tej różnorodności przebija jeden wyraźny trend: „Vadak” to znacznie cięższy materiał niż „Geometria” i (zwłaszcza) „Naiv”, jakby Kátai oprócz Yes i węgierskiego folku słuchał ostatnio dużo Thorns. To zmiana na lepsze, bo przywraca zdrową równowagę, której poprzedniej płycie Thy Catafalque mimo wszystko brakowało. Znowu, tak jak na „Geometrii”, imponuje mi wyczucie, z jakim Kátai operuje dość problematycznymi środkami, i pewność w stąpaniu po niepewnym gruncie. Chyba nawet bardziej niż ciężki do pojęcia eklektyzm jego muzyki, który za którymś z kolei razem trochę powszednieje, oczywiście o ile nieprzeciętność może spowszednieć. Tutaj najlepiej widać go w odważnie operujących kontrastami „Móló” i „Gömböc”. Taki „Szarvas” przypomina mi za to ostatnie płyty Enslaved, końcówka „Az Energiamegmaradás Törvénye” to kropka w kropkę „Fjara” Sólstafir, „Piros-sárga” brzmi jak węgierska metalowa odpowiedź na XIII Stoleti (unikając wszelkich negatywnych konotacji takiego porównania), a oparte na szkielecie pianina „A Kupolaváros Titka” oraz „Zúzmara” nawiązują do jedynego nagrania innego projektu Węgra, czyli Neolunar – nawet jeśli nie samym brzmieniem, to oszczędnością środków i kameralną atmosferą. Poza tym jest jak zwykle, ta muzyka niesamowicie skraca dystans między wycyzelowanymi, bogatymi aranżacjami a prostotą przechodzącą w naiwność, a właściwie zlewa te dwie rzeczy w jedno. To też nie przypadek, że w jednym z utworów pojawia się tutaj sampel ze szkolnego podręcznika do rosyjskiego. Takich powidoków, niewyraźnych wspomnień z dzieciństwa jest na „Vadak” więcej, co idealnie zgrywa się z bardzo naturalnym, intuicyjnym wydźwiękiem tych numerów. „Naiv” trochę zawiodła oczekiwania narzucone przez swoją poprzedniczkę, ale nową płytą Kátai wraca na poziom „Geometrii” – nie wiem, czy jest lepiej, ale na pewno nie jest gorzej, a to naprawdę sporo, bo po premierze tamtej płyty ciężko było sobie wyobrazić, że w takim graniu zostało jeszcze cokolwiek do powiedzenia.

Adam Gościniak